Waarom u beter geen ontslag op staande voet kunt geven

In deze blog zet ik voor werkgevers en HR-managers belangrijke zaken over ontslag op staande voet en voorwaardelijke ontbinding nog eens duidelijk op een rij.

Na 1 juli 2015

Na 1 juli 2015 is er op hoofdlijnen niets veranderd. Wél kan nu óók in hoger beroep voorwaardelijke ontbinding verzocht worden.

Ontbinding bijna onmogelijk

Een grote, voor de werkgever negatieve verandering is evenwel, dat ontbinding krijgen veel moeilijker geworden is en wel bijna onmogelijk lijkt. Ik zal u hier een mooi voorbeeld van geven. In AR Updates zijn de feiten van de zaak waarin de kantonrechter te Zwolle op 1 november 2017 uitspraak deed, als volgt samengevat:

"Werknemer is op 1 oktober 2007 in dienst getreden (...) in de functie van servicemonteur. Over de periode van 2011 tot 2015 hebben meerdere klanten (...) klachten ingediend omtrent de houding van werknemer. Een tweetal klanten heeft zelfs aangegeven werknemer niet meer als monteur te willen ontvangen. Daarnaast hebben ook meerdere personeelsleden (...) aangegeven niet meer met werknemer te willen samenwerken. Op 23 augustus 2016 heeft werknemer, zonder reden, geweigerd een werkopdracht in Rotterdam uit te voeren. <Werkgever> verzoekt de kantonrechter thans de arbeidsovereenkomst met werknemer te ontbinden wegens verwijtbaar handelen dan wel een verstoorde arbeidsverhouding."

Het lijkt wel of deze servicemonteur ontslagen wíl worden, niet? Maar beide verzoeken zijn wél afgewezen. De werkgever krijgt voorgeworpen dat hij geen functioneringsgesprekken gevoerd heeft, niet eerst disciplinaire maatregelen opgelegd heeft en geen coachings- of mediationtraject aangeboden heeft.

Deze uitspraak is geen uitzondering. Het gaat mij ook niet om deze specifieke zaak. Het gaat mij erom u als werkgever duidelijk te maken dat u het nodige en vaak meer dan u redelijk vindt ondernomen en aangeboden moet hebben, voordat de kantonrechter bereid is het ontbindingsverzoek toe te wijzen.

Ontslag op staande voet

Anders dan bij een ontbinding is de werknemer bij een ontslag op staande voet per direct zijn loon- en WW-rechten kwijt. Als kantonrechters al zo terughoudend zijn om ontbindingsverzoeken toe te wijzen, dan spreekt het voor zich dat zij het ontslag op staande voet, dat voor de werknemer nog veel belastender is, helemaal kritisch bekijken. U zult dan ook de eerste werkgever niet zijn die er heilig van overtuigd is volkomen terecht ontslag op staande voet gegeven te hebben, maar die maanden later van de rechtbank van een koude kermis thuiskomt.

Vóór 1 juli 2015 kon je als werkgever de gok nog wagen. Ging het ontslag op staande voet bij de kantonrechter onderuit, dan werd het voorwaardelijke verzoek om te ontbinden wel toegewezen. Maar dit laatste is dus veel moeilijker en onzekerder geworden. Er komt wel een wetswijziging aan om ontbindingen gemakkelijker te maken, maar die is er nog niet.

Daarom: ontsla niet op staande voet, tenzij u vindt dat u écht niet anders kunt, en dan nóg doet u er verstandig aan vóóraf aan uw advocaat of in elk geval aan een écht deskundige buitenstaander een second opinion te vragen en de ontslagbrief door hem of haar te laten controleren (hij of zij moet dan wél omgaand kunnen adviseren, want een ontslag op staande voet dient "onverwijld" geven te worden).

Hoger beroep

1. Als de kantonrechter het ontslag op staande voet vernietigd heeft, kunt u daartegen in hoger beroep. Om te beginnen is zo'n hoger beroep natuurlijk geen garantie voor een betere uitkomst. Waarom zou de appelrechter anders over dezelfde feiten denken? Als je geen écht goede appelgronden hebt, loopt het vaak slechter af dan gedacht en gehoopt.

Bovendien heeft het instellen van hoger beroep geen schorsende werking. Als de kantonrechter het ontslag op staande voet vernietigt, herleeft het dienstverband met terugwerkende kracht tot de dag van het ontslag en is uw ex-werknemer weer in dienst. U kunt dit niet voorkomen door in hoger beroep te gaan.

Ten slotte heeft de uitspraak in hoger beroep geen terugwerkende kracht. Als de kantonrechter het ontslag op staande voet vernietigd heeft en u in appel gelijk krijgt dat het ontslag wél terecht was, kan de appelrechter de arbeidsovereenkomst alleen met ingang van een in de toekomst gelegen tijdstip beëindigen. Dan hebt u uw op staande voet ontslagen ex-werknemer dus al weer vele maanden in dienst gehad.

Er zijn uitzonderingen bekend. Zo bepaalde het Hof Den Haag in zijn uitspraak van 23 februari 2016 de einddatum van het dienstverband met terugwerkende kracht op de datum van de voorwaardelijk ontbinding door de kantonrechter, met als argument dat de werkgever anders met het gewonnen hoger beroep nog slechter af zou zijn dan zonder hoger beroep.

Zie evenwel mijn latere blog van 27 juli 2018 getiteld Geslaagd appèl bij ontslag: Terugwerkend? Loon betalen? Als uw op staande voet ontslagen werknemer niet meer voor u gewerkt heeft, (werkt de uitspraak van het hof weliswaar niet terug voor wat de einddatum van de arbeidsovereenkomst betreft, maar) hoeft u hem geen loon meer te betalen.

2. Als de kantonrechter het ontslag op staande voet niet vernietigt, maar uw werknemer in hoger beroep alsnog gelijk krijgt, kan het hof u veroordelen de arbeidsovereenkomst met terugwerkende kracht te herstellen. U zult dan alsnog loon moeten betalen over heel die periode dat uw werknemer niet voor u gewerkt heeft.

Als werkgever zult u dus vaak niet écht gelukkig van het hoger beroep worden. Het is een reden te meer om nog eens rustig tot tien te tellen, voordat u uw werknemer op staande voet ontslaat.

Waarmee kan ik u helpen?

Al het voorafgaande neemt niet weg dat er vele situaties zijn, waarin een ontslag op staande voet terecht is. Doet zo'n situatie zich bij u voor? Wat moet je dan wél en wat vooral ook niet in de ontslagbrief schrijven? Bij de beantwoording van deze vragen zal ik u graag helpen.

Artikel geschreven door Paul Van Hoef

Paul Van Hoef is al ruim dertig jaar uw betrokken en betrouwbare advocaat. Uw belang is zijn belang, hij stopt pas als alle wegen zijn benut. Hij is ijzersterk als het aankomt op het oplossen van juridische puzzels. Vervolgens kan hij dit duidelijk uitleggen, waardoor u te allen tijde weet waar u aan toe bent. Hierdoor kan hij u goed bijstaan om een juridisch conflict te voorkomen of te winnen.