Schadevergoeding bij besluiten van de overheid

In deze blog probeer ik u als geïnteresseerde leek op hoofdlijnen uit te leggen, hoe het zit met het vragen van schadevergoeding bij besluiten van de overheid.

In deze blog doe ik mijn best om u als geïnteresseerde leek op hoofdlijnen uit te leggen, hoe het zit met het vragen van schadevergoeding bij besluiten van bestuursorganen van de overheid.

Besluiten van de overheid

Om te beginnen noem ik voor alle duidelijkheid een aantal bestuursorganen van de overheid, die schadeveroorzakende besluiten kunnen nemen: Burgemeester en wethouders, de burgemeester, de gemeenteraad, gedeputeerde staten, de Minister, het UWV, de Inspectie SZW en verschillende Autoriteiten.

Ik neem de volgende besluiten als voorbeeld: een verkeersbesluit waardoor uw bedrijf slechter bereikbaar wordt (1); een handhavingsbesluit, waardoor u schade lijdt (2); een wijziging van het bestemmingsplan waardoor uw woning minder waard wordt (3).

Een verkeersbesluit met nadeel voor uw bedrijf (1)

Een dergelijk besluit - bijvoorbeeld het invoeren van éénrichtingsverkeer - kan op zichzelf prima verdedigbaar zijn, maar als u door dat besluit onevenredig veel schade lijdt, moet die gecompenseerd worden. De zogenaamde nadeelcompensatie bij rechtmatige besluiten. Hierbij maakt het verschil uit, of het besluit al definitief (onherroepelijk) is of nog niet.

Indien nog niet, dan kunt u bezwaar maken tegen het besluit met de stelling dat het voor u onevenredige nadeel ten onrechte niet gecompenseerd is. Wordt uw bezwaar ongegrond verklaard, dan kunt u in beroep bij de rechter. (Voor de jurist: in dit geval is de juridische grondslag artikel 3:4 lid 2 Awb: "De voor een of meer belanghebbenden nadelige gevolgen van een besluit mogen niet onevenredig zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen.")

Als het besluit wél al definitief is, kunt u het bestuursorgaan verzoeken om de (onevenredige) schade aan u te vergoeden. Als het dit weigert of naar uw mening een te lage schadevergoeding toekent, kunt u bezwaar maken en zo nodig in beroep gaan. (Voor de jurist: in dit geval is de juridische grondslag het rechtsbeginsel "gelijkheid voor de openbare lasten".)

Niet alle schade wordt vergoed. Het moet gaan om schade die het normaal maatschappelijk risico te boven gaat.

Het handhavingsbesluit, waardoor u schade lijdt (2)

U maakt bezwaar en het bezwaar wordt gegrond verklaard. Was het oorspronkelijke besluit dan onrechtmatig? Niet per se; dat hangt af van waarom uw bezwaar gegrond verklaard is. Bij wijziging van regelgeving of beleid of bij nieuwe of gewijzigde omstandigheden meestal niet, bij tegemoetkoming aan uw bezwaren meestal wél.

Wordt uw bezwaar ongegrond verklaard, gaat u in beroep en vernietigt de rechter het besluit op bezwaar, dan is de onrechtmatigheid van het besluit met die vernietiging gegeven.

Als u door een onrechtmatig besluit schade lijdt, moet u éérst het bestuursorgaan vragen de schade te vergoeden en na acht weken kunt u de bestuursrechter verzoeken het bestuursorgaan te veroordelen om de schade te vergoeden. Dit geldt, uitzonderingen daargelaten, voor schade tot en met € 25.000,--, wettelijke rente ingegrepen. De civiele rechter is, uitzonderingen daargelaten, tot en met en bóven € 25.000,-- bevoegd.

Alle schade die door het onrechtmatige besluit veroorzaakt is, wordt vergoed.

De wijziging van het bestemmingsplan (3)

Dit besluit lijkt op dat onder (1). Er is sprake van een op zichzelf rechtmatig besluit, maar u lijdt er wél schade door. Voor een aantal besluiten op het gebied van de ruimtelijke ordening, waaronder het besluit om het bestemmingsplan te wijzigen, is in de wet - de Wet ruimtelijke ordening - geregeld, welke schade vergoed moet worden. Evenals onder (1) wordt de schade niet volledig vergoed, maar krijgt u een "tegemoetkoming" voor de schade die het normaal maatschappelijk risico te boven gaat.

Uitleg op hoofdlijnen ...

Uit het bovenstaande volgt dat de schade die u lijdt bij een rechtmatig besluit anders vergoed wordt dat bij een onrechtmatig besluit. Bij de rechtmatige besluiten onder (1) en (3) krijgt u alleen de schade vergoed, die het normaal maatschappelijk risico te boven gaat. Bij het onrechtmatige besluit onder (2) wordt alle door dat besluit veroorzaakte schade vergoed. Tot zover mijn uitleg op hoofdlijnen.

... uitzonderingen daargelaten

Er is uiteraard veel meer over te zeggen. Zo ben ik bij het - onrechtmatige - besluit onder (2) niet op de uitzonderingen ingegaan. Wanneer dan is de bestuursrechter tot en met € 25.000,-- niet bevoegd? Wanneer dan is de bestuursrechter als enige rechter bevoegd? Bij welke bestuursrechter moet u zijn? Welke eisen worden aan het causale verband, het veroorzaakt zijn van de schade door het besluit, gesteld? Zo ben ik bij de - rechtmatige - besluiten onder (1) en (3) niet ingegaan op de ingewikkelde vraag, hoe de omvang van "het normaal maatschappelijk risico" bepaald wordt.

Waarmee kan ik u helpen?

Lijdt u schade door een besluit van de overheid of verwacht u hier schade door te zullen lijden? Schroom dan niet om tijdig contact met mij op te nemen. Ik help u graag om het schadeveroorzakende besluit herroepen of vernietigd of uw schade zoveel mogelijk vergoed te krijgen.

Artikel geschreven door Paul Van Hoef

Paul Van Hoef is al ruim dertig jaar uw betrokken en betrouwbare advocaat. Uw belang is zijn belang, hij stopt pas als alle wegen zijn benut. Hij is ijzersterk als het aankomt op het oplossen van juridische puzzels. Vervolgens kan hij dit duidelijk uitleggen, waardoor u te allen tijde weet waar u aan toe bent. Hierdoor kan hij u goed bijstaan om een juridisch conflict te voorkomen of te winnen.