De bijzonderheden van maatwerkvoorschriften

Als belanghebbende ondernemer of burger kunt u verzoeken om maatwerkvoorschriften te stellen of in te trekken. Wanneer heeft dit kans van slagen? Hieronder leg ik u de bijzondere regels ervoor uit.

Maatwerkvoorschrift als uitzondering

In het "Activiteitenbesluit" ofwel het "Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer" staan algemene regels voor inrichtingen die milieuhinder (geluid, geur, trillingen enz.) veroorzaken. Dus één regel voor tienduizenden instellingen en bedrijven. Bijvoorbeeld over de maximaal toegestane geluidbelasting op een naburige woning.

Maatwerkvoorschriften zijn bedoeld om de algemene regels aan te scherpen of af te zwakken en zo maatwerk te leveren.

De algemene regel moet algemene regel, het maatwerkvoorschrift moet de uitzondering blijven. Zo is het bedoeld en hier wordt in de rechtspraak ook strikt de hand aan gehouden. Er moet sprake zijn van "bijzondere en incidentele gevallen" (Staatsbald 2007, 415, blz. 116).

Dit betekent voor u als belanghebbende ondernemer dat u goede mogelijkheden hebt om u tegen het stellen van belastende maatwerkvoorschriften te verzetten. U kunt erop wijzen dat uw bedrijf geen bijzonder en incidenteel geval is.

Zoals hieronder zal blijken, zijn eenmaal gestelde maatwerkvoorschriften nog niet een-twee-drie gewijzigd of ingetrokken. Ook dit is voor u als ondernemer een goede reden om tegen belastende maatwerkvoorschriften verweer te voeren. Ik help u er graag bij.

Maatwerkvoorschrift niet verplicht

Het bevoegd gezag "kan" maatwerkvoorschriften stellen. Het kan er dus ook voor kiezen om dit niet te doen. Het heeft "beleidsruimte".

Als het dan besluit een of meerdere maatwerkvoorschiften te stellen, kan het binnen zekere grenzen zelf bepalen welke inhoud het aan die maatwerkvoorschriften geeft. Het heeft "beoordelingsruimte".

Voor u als belanghebbende burger die van een inrichting een bepaalde milieuhinder ondervindt, betekent dit dat u het bevoegd gezag niet gemakkelijk kunt verplichten om maatwerkvoorschriften te stellen of om die een bepaalde inhoud te geven. U zult in elk geval aannemelijk moeten maken dat van een bijzonder en incidenteel geval sprake is. Ik help u graag bij het zo goed mogelijk onderbouwen van uw verzoek en zo nodig in de procedure tegen de afwijzing ervan.

Wijzigen en intrekken niet eenvoudig

Zoveel keuzevrijheid als het bevoegd gezag bij het stellen van maatwerkvoorschriften heeft, zo weinig ruimte heeft het om die te wijzigen of in te trekken.

Het kan de voorschriften immers alleen aanvullen, wijzigen of intrekken "indien dat nodig is in het belang van bescherming van het milieu" (artikel 8.42, vierde lid, van de Wet milieubeheer).

De Afdeling bestuursrechtspraak heeft hierover gezegd dat een intrekking mogelijk is "ten behoeve van de exploitant van een inrichting (...) voor zover het belang van de bescherming van het milieu zich daartegen niet verzet" (uitspraak van 11 juli 2018 onder 5.1). Onder "het milieu" wordt verstaan het fysieke milieu, gezien vanuit het belang van de bescherming van (onder andere) mensen.

Aan een verzoek om maatwerkvoorschriften te wijzigen of in te trekken moet daarom de nodige aandacht besteed worden. Anders heeft het weinig kans van slagen. En wie tegen een wijziging of intrekking van maatwerkvoorschriften die slecht onderbouwd is, goed verweer voert, heeft een goede kans om bij de rechter gelijk te krijgen.

Zorgplicht

Maatwerkvoorschriften komen op twee plaatsen in het Activiteitenbesluit voor, bij de zorgplicht in artikel 2.1 en bij de concrete regels over geluid, geur, trillingen enz. elders in het besluit.

Op grond van zijn zorgplicht moet de drijver van een inrichting nadelige gevolgen voor het milieu die door naleving van de regels van het Activiteitenbesluit niet of onvoldoende voorkomen of beperkt worden, voorkomen of beperken, voor zover voorkomen niet mogelijk is en voor zover dit redelijkerwijs van hem kan worden gevergd.

Het bevoegd gezag kan hier maatwerkvoorschriften voor stellen, voor zover het betreffende aspect in het Activiteitenbesluit niet uitputtend is geregeld. Deze maatwerkvoorschriften kunnen ook inhouden dat metingen, berekeningen of tellingen moeten worden verricht.

Ik geef u een voorbeeld. In artikel 2.23 staan normen voor de trillinghinder in geluidsgevoelige ruimten en verblijfsruimten. Dus mogen er voor dergelijke ruimten geen maatwerkvoorschiften op grond van artikel 2.1 (de zorgplicht) meer gesteld worden. Voor andere ruimten mag dat echter nog wél.

Concrete regels

Maatwerkvoorschriften komen ook voor bij de concrete regels over geluid, geur, trillingen enz.

Bijvoorbeeld artikel 2.20 in de Afdeling geluidhinder: Het bevoegd gezag kan bij maatwerkvoorschrift "andere waarden" vaststellen.

Let op, er staat "andere waarden". De maatwerkvoorschriften kunnen de regels dus aanscherpen, maar ook afzwakken! U kunt hierom verzoeken, als u belanghebbende bent.

Het beste resultaat

Er zijn talloze situaties waarin u met het stellen, wijzigen of intrekken van maatwerkvoorschriften te maken krijgt of kunt krijgen. U kunt er ook zelf om verzoeken. In al deze gevallen sta ik u als ervaren milieurecht-advocaat graag bij om het beste resultaat te behalen.