Vergunningvrij bouwen ná de wijziging ervan door het omgevingsplan

Bouwen zonder omgevingsvergunning. In het omgevingsplan kan veel meer, maar ook veel minder dan eerst vergunningvrij gemaakt worden. Na het lezen van deze blog begrijpt u hoe het zit.

Passendheid en veiligheid van een gebouw

Bij het bouwen van een gebouw of een ander bouwwerk is het uiteraard van belang 1) dat het in zijn omgeving past en 2) dat het voor zijn gebruikers en anderen veilig is. 

Of het qua plaats, grootte, uitstraling en gebruik in zijn omgeving past, maakt elke gemeente in haar omgevingsplan binnen de door de wet, de regering en de provincie gestelde kaders helemaal zelf uit. Voor zoveel het bouwen op dit ruimtelijke aspect betrekking heeft, spreken we daarom van een omgevingsplanactiviteit.  

De veiligheidseisen zijn evenwel op landelijk niveau vastgelegd en wel in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Voor zoveel het bouwen op dit veiligheidsaspect betrekking heeft, spreken we van een (technische) bouwactiviteit. 

(Technische) bouwactiviteit - de veiligheid van het gebouw

Een omgevingsvergunning voor een (technische) bouwactiviteit is alleen nodig voor de bouwwerken die in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) staan; in artikel 2.25 voor die met een dak, in artikel 2.26 voor die zonder dak. 

In artikel 2.27 Bbl zijn een aantal bouwwerken die volgens artikelen 2.25 en 2.26 vergunningplichtig zijn, van die vergunningplicht uitgezonderd. 

Zo is voor bouwwerken en gebouwen hoger dan 5 m een omgevingsvergunning voor de (technische) bouwactiviteit nodig (art. 2.25 en 2.26), maar weer niet als het onder gevolgklasse 1 (artikel 2.17) valt of, bijvoorbeeld, een vlaggenmast van 6 m hoog of een afscheiding tussen dakterrassen is (artikel 2.27).

De gemeente heeft hier dus niets over te vertellen. Zij kan voor de (technische) bouwactiviteit geen vergunningplicht of vrijstelling toevoegen of annuleren. Wél kan zij en zal zij de in het Bbl genoemde bouwtechnische regels controleren en handhaven, of het bouwwerk voor de (technische) bouwactiviteit nu vergunningvrij is of niet.

Omgevingsplanactiviteit - de passendheid in zijn omgeving

Een activiteit waarvoor het in het omgevingsplan verboden is om die zonder omgevingsvergunning te verrichten of die in strijd met het omgevingsplan is, is een omgevingsplanactiviteit (aldus de ingekorte, wettelijke definitie).

Dus als een activiteit én in het omgevingsplan niet verboden én er niet in strijd mee is, is het geen omgevingsplanactiviteit. Dan is er ook geen omgevingsvergunning voor nodig. Dan is de bouw ruimtelijk gezien dus omgevingsvergunning-vrij.

Omgekeerd kan de gemeente natuurlijk heel veel omgevingsvergunning-plichtig maken.

Hier zijn wél grenzen aan. De gemeente moet binnen de landelijke en provinciale, wettelijke kaders blijven én er moet sprake zijn van een evenwichtige toedeling van functies aan locaties (kort gezegd: van een goede ruimtelijke ordening).

Vergunningplicht in het huidige omgevingsplan

Bijna alle gemeenten hebben momenteel in artikel 22.26 van het omgevingsplan een standaard-regeling, waarin het bouwen als omgevingsplanactiviteit vergunningplichtig is. 

In de artikelen 22.27 en volgende staan daar dan weer uitzonderingen op.

Voor altijd omgevingsvergunning-vrij voor het ruimtelijke aspect

Er zijn een aantal bouwwerken, die per definitie in hun omgeving passen, waarvan landelijk voor altijd bepaald is dat zij voor het ruimtelijke aspect omgevingsvergunning-vrij zijn. Deze staan in artikel 2.29 van het Bbl. 

Bijvoorbeeld een dakkapel in het achterdakvlak, een dakraam, een sport- of speeltoestel voor particulier gebruik, een antenne en een erfafscheiding, alles steeds tot een bepaalde, maximale grootte of hoogte. 

In artikel 2.30 van het Bbl is hier voor o.a. gemeentelijke, provinciale en rijksmonumenten dan weer een uitzondering op gemaakt.

Tot 2032 omgevingsvergunning-vrij voor het ruimtelijke aspect?

Ten slotte is er een aantal bouwwerken, dat voor het ruimtelijke aspect in beginsel tijdelijk en wel uiterlijk tot 1 januari 2032 omgevingsvergunning-vrij is. Dit zijn de bouwwerken die tot 1 januari 2024 in artikel 2 van Bijlage II bij het Bor stonden en die nu in Afdeling 22.2 van de zogenaamde Bruidsschat staan.

In beginsel tot 1 januari 2032, omdat de Bruidsschat dan vervalt. De gemeente kan er evenwel alle kanten mee op. In haar omgevingsplan kan zij de Bruidsschat-vrijstellingen overnemen en blijvend omgevingsvergunning-vrij maken, maar ook nú al opheffen en omgevingsvergunning-plichtig maken.

In de praktijk zal er wel niet zoveel veranderen en zal uw gemeente de Bruidsschat wel bijna helemaal over nemen en blijvend maken. De vrijstellingen die in de Bruidsschat staan, zijn immers per definitie een evenwichtige toedeling van functies aan locaties, terwijl dat als zij ervan afwijkt, niet zo is. Maar zekerheid hebt u pas, als u het nagekeken hebt.

Wat is onder het nieuwe omgevingsplan vergunningvrij?

Wat kunnen u en uw buren onder het nieuwe omgevingsplan vergunningvrij bouwen? Is het genoeg of is het te veel? Kijk het op tijd na en maak er zo nodig bezwaar tegen. Voorkom vervelende verrassingen. Als Van Hoef Advocatuur help ik u hier graag bij.