Windturbines, geluidhinder en slagschaduw

U krijgt windturbines bij uw woning en wilt er bezwaar tegen maken. Wanneer begint u hiermee? Wanneer is uw bezwaar ontvankelijk? Welke bezwaren hebben kans van slagen? Lees het hieronder van a tot z.

Wat ik in deze blog over woningen schrijf, geldt ook voor andere (geluids)gevoelige gebouwen en terreinen.

Bent u belanghebbende?

Bij windparken bent u belanghebbende, als de afstand van waar u woont tot de voet van de dichtstbij zijnde windturbine minder dan tien maal de tiphoogte van die windturbine is (recent nog uitspraak Afdeling bestuursrechtspraak van 23 december 2020). De tiphoogte is het hoogste punt van het rotorblad (gemeten vanaf de grond). Woont u verder af, dan hebt u geen recht van spreken.

Begin op tijd

Windturbines bouwen begint met het aanpassen van het bestemmingsplan of het aanvragen en verlenen van een omgevingsvergunning om van het bestemmingsplan af te wijken. In deze procedures kunt u zienswijzen indienen. Doe dit, investeer hierin en maak hier met de best mogelijke argumenten gebruik van. Want als de windturbines eenmaal gebouwd mogen worden, zult u het oprichten ervan bijna nooit kunnen tegenhouden en is vaak alleen in de marge nog wat te winnen.

"Windmolens te vaak te dicht bij woonwijken" en "Zelfs in Nederland is het mogelijk om die dingen zo neer te zetten dat de overlast er niet is" staat in het recente artikel van EenVandaag van 8 december 2020. U hebt dus zéker recht van spreken.

Geluidhinder

Bij het normeren van de maximale geluidbelasting van een of meer windturbines is "een windturbine of een combinatie van windturbines" als uitgangspunt genomen (artikel 3.13 Activiteitenbesluit). Hierdoor wordt er bij meerdere windturbines naar gekeken, of zij van één of meer exploitanten (eigenaren) zijn. Dit is begrijpelijk. Als alle windturbines van één exploitant (eigenaar) zijn, ligt het immers in zijn macht ervoor te zorgen dat de turbines samen niet meer dan de maximale geluidbelasting op uw woning veroorzaken. Als ze niet alle van hem zijn, niet.

Om in dit laatste geval ondanks de cumulatie van het geluid van de windturbines van meerdere exploitanten de totale geluidbelasting op uw woning toch binnen de perken te houden en een goed woon- en leefklimaat te waarborgen, kan het bevoegd gezag voor elke exploitant (eigenaar) bij maatwerkvoorschrift normen met een lagere waarde vaststellen (artikel 3.14a lid 2 Activiteitenbesluit).

Voor u als omwonende: U kunt het bevoegd gezag hier bij meerdere exploitanten ook om verzoeken.

Bijzondere lokale omstandigheden

In verband met bijzondere lokale omstandigheden kan het bevoegd gezag zowel normen met een lagere waarde als normen met een hogere(!) waarde vaststellen (artikel 3.14a lid 3 Activiteitenbesluit). Dit geldt óók, als de windturbines van één exploitant zijn en er dus geen sprake van cumulatie is.

Voor u als omwonende bij een hogere waarde: U kunt betwisten dat er sprake van bijzondere lokale omstandigheden is.

Slagschaduw

Slagschaduw is de bewegende schaduw van de bewegende rotorbladen. Alleen schaduw die op een gevel met ramen valt, is in het Activiteitenbesluit gereguleerd. Slagschaduw die alleen door uw tuin beweegt, dus niet.

Met de normering van hoeveel uren per jaar een woning slagschaduw mag hebben, is wat vreemds aan de hand. De wettelijke norm is namelijk niet: “maximaal zoveel uren slagschaduw per jaar”, maar: “maximaal zoveel uren slagschaduw per dag op maximaal zoveel dagen per jaar”. Dit leidt tot onverwachte, vreemde uitkomsten. Veel situaties zullen in de praktijk niet (kunnen) voorkomen, maar toch.

De wettelijke norm is (artikel 3.12 lid 1 Activiteitenregeling): “Ten behoeve van het voorkomen of beperken van slagschaduw en lichtschittering is de windturbine voorzien van een automatische stilstandvoorziening die de windturbine afschakelt indien (…) gemiddeld meer dan 17 dagen per jaar gedurende meer dan 20 minuten per dag slagschaduw kan optreden (…).”

Dus 1) 17 dagen met per dag 20 minuten slagschaduw mag en 2) 16 dagen met per dag 40 minuten slagschaduw mag ook, maar 3) 17 dagen met per dag 21 minuten slagschaduw mag niet.

Dus 1) (17 x 20 =) 340 minuten = bijna 6 uur slagschaduw per jaar mag en 2) (16 x 40 =) 640 minuten = bijna 11 uur slagschaduw per jaar mag ook, maar 3) (25 x 15 =) 375 minuten is ruim 6 uur slagschaduw per jaar mag niet.

Hoe zit het nu?

In een specifiek geval

Ook hier biedt het maatwerkvoorschrift uitkomst. Als de hiervóór genoemde norm van “afschakelen, indien (…) gemiddeld meer dan 17 dagen per jaar gedurende meer dan 20 minuten per dag slagschaduw kan optreden” in een specifiek geval niet toereikend is, kan het bevoegd gezag ten behoeve van het voorkomen of beperken van hinder door slagschaduw aanvullend maatwerkvoorschriften stellen (artikel 3.12 lid 2 Activiteitenregeling).

Voor u als omwonende: Stellende dat er sprake van een specifiek geval is, kunt u hier ook om verzoeken.

Zes uur slagschaduw per jaar

Gelet op wat hierboven onder 1) en 3) staat, wordt als vereenvoudigde, praktische norm gehanteerd: Tot 6 uur slagschaduw per jaar mag, meer dan 6 uur slagschaduw per jaar mag niet. De Afdeling heeft deze vereenvoudigde norm geaccepteerd.

In dit verband is interessant, wat de Rechtbank Midden-Nederland er in haar uitspraak van 30 juni 2020 over het windpark Goyerbrug over gezegd heeft:

“40. Volgens vaste rechtspraak van de Afdeling is het aanvaardbaar dat het college vanuit een oogpunt van goede ruimtelijke ordening de geluidsnormen uit het Activiteitenbesluit als uitgangspunt neemt. Nu aan deze normen wordt voldaan heeft het college in redelijkheid kunnen concluderen dat het windpark Goyerbrug wat betreft de geluidsproductie in overeenstemming is met een goede ruimtelijke ordening.”

“51. De rechtbank begrijpt de wens van eisers om ook in het geval van het windpark Goyerbrug deze vereenvoudigde benadering toe te passen. Als deze wordt toegepast zal er namelijk minder ruimte bestaan voor aantasting van hun woon- en leefklimaat door slagschaduw, dan wanneer de wettelijke norm uit de Activiteitenregeling wordt toegepast. Dat de vereenvoudigde benadering door de Afdeling is geaccepteerd, maakt echter niet dat het het college niet vrij staat om de wettelijke regeling toe te passen.”

Wat van deze citaten ook zij, natúúrlijk gaat u als omwonende bij bijna 11 uur slagschaduw per jaar gemotiveerd betogen dat er strijd met een goede ruimtelijke ordening is, óók als het - zie situatie 2) hierboven - volgens de wettelijke regeling mag.

Kansloze bezwaren

In bijna elke rechtszaak tegen windturbines komen een reeks bezwaren naar voren, die op voorhand kansloos zijn. Dat is jammer, want het leidt de aandacht af van wat wél goed en relevant is. Beter drie bladzijden bezwaar waarvan drie goed dan tien bladzijden bezwaar waarvan zeven kansloos.

Als u als omwonende erover klaagt dat de rotorbladen vogels en vleermuizen doden, is dat een kansloos bezwaar, óók als het om vogels gaat die in uw tuin (uw woon- en leefomgeving) voorkomen (uitspraak Rechtbank Midden-Nederland van 26 maart 2020). Alleen als de rotorbladen de gedode vogels letterlijk uw tuin in slaan, ligt het anders.

Economische belangen spelen in het soortenbeschermingsrecht geen rol. Dus kregen fruittelers die erover klaagden dat de windturbines torenvalken en buizerds doden, waardoor zij meer schade door muizen leden, nul op het rekest (uitspraak Rechtbank Midden-Nederland van 26 maart 2020).

Ten slotte hebben argumenten als "de gemeente is vooringenomen" en "er is geen draagvlak voor" niet vaak succes. De Afdeling in haar uitspraak van 23 december 2020 letterlijk: "Er is geen wettelijke regel die bepaalt dat een nieuwe ontwikkeling alleen mogelijk is als daarvoor draagvlak bestaat."

Waarmee kan ik u helpen?

Als advocaat heb ik mij in het omgevingsrecht gespecialiseerd. Als u als omwonende, exploitant of milieuvereniging over de milieuaspecten van windturbines deskundig advies zoekt of in een procedure deskundige, juridische hulp nodig hebt, nodig ik u graag uit om vrijblijvend contact met mij op te nemen.