Het inleveren van de auto van de zaak

Kan de auto van de zaak ingenomen worden, als de werknemer (al langere tijd) niet meer werkt? Op welke schadevergoeding heeft hij recht? Op 18 augustus 2021 heb ik deze blog van 7 mei 2017 bijgewerkt.

Secundaire arbeidsvoorwaarde .....

In het arbeidsrecht wordt wel onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. Primaire arbeidsvoorwaarden zijn dan de inhoud van de functie en de hoogte van het loon, secundaire arbeidsvoorwaarden zaken als privégebruik van de auto of van de telefoon van de zaak.

..... niet gemakkelijk af te pakken

Werkgevers denken nogal eens dat zaken die een secundaire arbeidsvoorwaarde zijn van een werknemer afgepakt kunnen worden, als hij langdurig niet (meer) werkt, zoals bij ziekte of bij een weken- of maandenlange opnonactiefstelling voorafgaand aan een ontslag. En, zo wordt dan gedacht, als je als werkgever de auto of de telefoon al niet direct kunt innemen, dan toch in elk geval na (een overgangsperiode van) enkele weken of maanden.

Deze gedachten zijn onjuist. Het onderscheid tussen primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden heeft voor wat de hardheid van de gemaakte afspraak betreft geen betekenis. De secundaire arbeidsvoorwaarde is namelijk geen gunst die de werkgever naar believen van de werknemer afpakken kan, maar een deel van de gesloten (arbeids)overeenkomst. Wijzigingen tegen de wil van de werknemer zijn alleen in bijzondere omstandigheden mogelijk.

Stilzwijgend overeengekomen

Een overeenkomst kan ontstaan doordat partijen een contract ondertekenen, maar ook stilzwijgend. Voor wat dit laatste betreft is de volgende uitspraak uit juli 2013 over de auto van de zaak wel interessant.

Werkneemster, eiseres, was in dienst van Haskoning. Ervan uitgaande dat zij zakelijk méér dan 17.500 km per jaar zou gaan rijden, had zij in 2008 een auto van de zaak gekregen, die zij ook privé gebruiken mocht. Bij een controle vijf jaar later bleek dat zij in niet één jaar die norm gehaald had; sterker, zij was er in ieder jaar ver onder gebleven. Haskoning wilde de auto daarom innemen, waarbij zij aangaf dat zij op kosten besparen moest en dat een nauwgezette uitvoering van de autolease-regeling naar verwachting € 900.000,-- op jaarbasis schelen zou.

Werkneemster maakt bezwaar en krijgt van de kantonrechter gelijk: Nadat zij al zovele jaren een auto van de zaak gehad had zonder dat zij in enig jaar aan de norm van 17.500 zakelijke kilometers voldaan had, was de terbeschikkingstelling van de auto een secundaire arbeidsvoorwaarde geworden.

Compensatie aanbieden

Elke zaak is in zeker zin uniek en uit de uitspraak blijkt dat het volgende meegespeeld heeft. Het nadeel dat werkneemster leed als zij de auto niet meer in privé gebruiken kon, was voor haar gelet op de hoogte van haar salaris een substantieel bedrag. Haskoning had evenwel niet aangeboden dat nadeel door een verhoging van het salaris of anderszins structureel te compenseren. Mét een structurele compensatie, zo begrijp ik de uitspraak, was het in dit geval wél mogelijk geweest het ter beschikking stellen van de auto voor privégebruik te beëindigen.

Contractueel regelen

Als u als werkgever voorkomen wilt dat uw werknemer bij langdurige afwezigheid een secundaire arbeidsvoorwaarde blijft genieten, dan moet u in de arbeidsovereenkomst (of in elk geval in een schriftelijk contract) regelen, wanneer of onder welke omstandigheden het recht daarop vervalt.

Privégebruik en ziekte

Het privégebruik van een auto van de zaak valt niet onder het recht op loon bij ziekte. De verplichting om het loon bij ziekte gedeeltelijk door te betalen staat dus niet in de weg aan - bijvoorbeeld - de afspraak van partijen dat na zes maanden ziekte de auto van de zaak moet worden ingeleverd en de mobiliteitsregeling wordt stopgezet, met als gevolg dat het privégebruik van die auto eveneens op dat moment eindigt.

De berekening van de schade

De werkneemster over wie de uitspraak van het Hof Den Bosch van 15 december 2020 gaat, heeft een auto van de zaak, die zij in privé gebruiken mag. In haar loon is daarom een fiscale bijtelling opgenomen. Op verzoek van haar werkgever heeft zij de auto ingeleverd. Zij vindt dit onterecht en vraagt de rechter om haar werkgever te veroordelen tot betaling van schadevergoeding, die zij op het bedrag van de fiscale bijtelling berekent.

De rechter gaat erin mee dat zij recht op schadevergoeding heeft (zie hierboven; haar werkgever heeft dit voor zichzelf dus niet goed geregeld!), maar wijst de wijze waarop zij de schade berekend heeft, af. Zij moet, aldus de rechter, gecompenseerd worden voor het verlies van het voordeel dat zij uit het privégebruik van de auto genoot. Concreet: Wat zouden de gereden privékilometers bij een eigen auto gekost hebben? Dít is de basis voor de berekening van de te vorderen schadevergoeding.

Ten slotte is het volgende nog zonder meer interssant. Enkele maanden nadat zij haar auto ingeleverd had, is haar dienstverband geëindigd. Zij redeneert: Doordat de fiscale bijtelling niet meer in mijn loon opgenomen is, is mijn brutoloon lager, waardoor ik ten onrechte een lagere WW-uitkering krijg. De rechter is ermee eens dat zij hier schadevergoeding voor kan vorderen, maar volgt haar berekeningswijze opnieuw niet. De schade, aldus de rechter, moet begroot worden door de hoogte van de WW-uitkering die zij krijgt te vergelijken met wat die geweest zou zijn, als de fiscale bijtelling wél in het loon opgenomen zou zijn (wat overigens alleen bij het hebben van een auto van de zaak kan).

Al deze schadevergoeding moet door de (ex-)werkgever betaald worden. Bedenk u dus driemaal, werkgever, vóórdat u een auto van de zaak inneemt, als u dit in de arbeidsovereenkomst niet geregeld hebt!

Hebt u een vraag over arbeidsrecht?

Bel mij dan op of mail mij er vrijblijvend over. Bij al uw vragen over arbeidsrecht sta ik u graag en deskundig bij.